Fransız savcılar Telegram patronu Pavel Durov’u hedef aldıklarında ellerinde kullanabilecekleri bir koz vardı: Uluslararası alanda karşılığı olmayan, yasadışı ürün veya faaliyetlere izin veren platformlara sahip teknoloji devlerini suçlu kılan yeni ve katı bir yasa.
Ocak 2023’te yürürlüğe giren LOPMI yasası, Fransa’yı suç dolu internet sitelerine karşı daha sert tavır alan ülkeler grubunun ön saflarına taşıdı.
Ancak yasa o kadar yeni ki savcılar henüz bir mahkumiyet kararı alamadı.
Yasa henüz mahkemede sınanmamışken, Fransa’nın Durov gibi isimleri yargılamak için başlattığı öncü hamle, eğer hakimler teknoloji patronlarını platformlarındaki iddia edilen suçlar nedeniyle cezalandırmaktan kaçınırsa ters tepebilir.
Geçtiğimiz ay bir Fransız yargıç Durov’u resmi soruşturma altına aldı ve kendisine 2023 yılında işlenen “Örgütlü bir çetenin parçası olarak yasadışı bir işlemin yapılmasına olanak sağlayan bir çevrimiçi platformun yönetiminde suç ortaklığı” suçu da dahil olmak üzere çeşitli suçlamalarda bulundu. Bu suç en fazla 10 yıl hapis ve 500.000 avro (822.919 dolar) para cezası öngörüyor.
Resmî soruşturma altında olmak suçluluk anlamına gelmez veya mutlaka yargılanmaya yol açmaz, ancak hakimlerin soruşturmaya devam etmek için yeterli kanıt olduğuna inandıklarını gösterir.
Soruşturmalar yargılanmadan veya düşürülmeden önce yıllarca sürebilir.
Kefaletle serbest bırakılan Durov, Telegram’ın “anarşik bir cennet” olduğunu reddetti. Telegram, “AB yasalarına uyduğunu” ve “bir platformun veya sahibinin bu platformun kötüye kullanımından sorumlu olduğunu iddia etmenin saçma” olduğunu söyledi.
Paris Savcısı Laure Beccuau, geçen hafta verdiği bir radyo röportajında, 2023 yasasını, giderek daha fazla çevrimiçi faaliyet gösteren organize suç örgütleriyle mücadelede güçlü bir araç olarak övdü.
Yasa benzersiz görünüyor. Sekiz avukat ve akademisyen Reuters’a benzer bir yasaya sahip başka bir ülkeden haberdar olmadıklarını söyledi.
Adalet Bakanlığı’nın (DOJ) ulusal güvenlik siber programını kuran eski ABD başsavcı yardımcısı Adam Hickey, “ABD yasalarında buna doğrudan benzeyen bir suç yok ve bildiğim kadarıyla Batı dünyasında da böyle bir suç yok” dedi.
Şu anda ABD’li Mayer Brown hukuk firmasında çalışan Hickey, ABD savcılarının bir teknoloji patronunu “kullanıcılar tarafından işlenen suçlara ortak olmak veya suça yardım ve yataklık etmekle” suçlayabileceğini, ancak bunun yalnızca “operatörün kullanıcılarının suç faaliyetlerine katılmasını amaçladığı ve kendisinin de bu faaliyetleri kolaylaştırdığı” yönünde kanıt olması durumunda mümkün olduğunu söyledi.
Uyuşturucu satışlarını konu alan Silk Road isimli internet sitesini işleten Ross Ulbricht’in 2015 yılında aldığı mahkumiyet kararını örnek gösterdi.
Adalet Bakanlığı’na göre, ABD savcıları Ulbricht’in “İpek Yolu’nu kasıtlı olarak kolluk kuvvetlerinin erişiminin dışında bir çevrimiçi suç pazarı olarak kullandığını” ileri sürdü.
Ulbricht müebbet hapis cezasına çarptırıldı.
Ulbricht’i hapse atan eski ABD federal savcısı Timothy Howard, Durov’un Telegram’daki suçlardan haberdar olduğu ve özellikle Telegram’ın geniş ve çoğunlukla yasalara uyan kullanıcı tabanı göz önüne alındığında, bu suçları aktif olarak kolaylaştırdığı yönünde bir kanıt olmaksızın ABD’de mahkum edilebileceğine “şüpheyle” yaklaştı.
“ABD hukuk sistemindeki deneyimimden yola çıkarak,” dedi, Fransız yasası “saldırgan bir teori” olarak görünüyor.
Fransız siber hukuk profesörü Michel Séjean, Fransa’daki mevzuatın sertleştirilmesinin, yetkililerin Telegram gibi şirketlerden bıkmasının ardından geldiğini söyledi.
“Bu bir nükleer silah değil,” dedi. “Bu, işbirliği yapmayan platformlarla karşılaştığınızda sizi güçsüz olmaktan alıkoyan bir silah.”
Daha sert yasalar
2023 yasasının kökeni, artan siber tehditlerle mücadele için teknolojiye büyük yatırım yapılması çağrısında bulunan 2020 tarihli Fransız İçişleri Bakanlığı beyaz bültenine dayanıyor.
Kasım 2023’te ise ciddi suçlardan şüphelenilen kişilerin cihazlarını uzaktan etkinleştirerek gerçek zamanlı coğrafi konumlarının belirlenmesini öngören bir tedbir içeren benzer bir yasa çıkarıldı.
Soruşturmacıların izleyebilmeleri veya dinleyebilmeleri için cihazların kameralarının ve ses kayıt cihazlarının açılması önerisi Fransa Anayasa Konseyi tarafından reddedildi.
İletişim teknolojisi hukuku alanında uzmanlaşmış Fransız avukat Sadry Porlon, bu yeni yasaların Fransa’ya siber suçlarla mücadelede dünyanın en zorlu araçlarından bazılarını sağladığını, bunun kanıtının da Durov’un Fransa topraklarında tutuklanması olduğunu söyledi.
Michigan Eyalet Üniversitesi’nde siber suç profesörü olan Tom Holt, LOPMI’nin “doğru kullanıldığında potansiyel olarak güçlü ve etkili bir araç” olduğunu, özellikle de çocuk cinsel istismarı görüntüleri, kredi kartı kaçakçılığı ve işletmeleri veya hükümetleri hedef alan dağıtılmış hizmet engelleme saldırılarına yönelik soruşturmalarda etkili olduğunu söyledi.
Durov soruşturmasını denetleyen Paris savcılığına bağlı iddialı J3 siber suç birimi, yeni yasama yetkileriyle donatılarak artık Fransa’nın en dikkat çeken davalarından bazılarında yer alıyor.
Haziran ayında J3 birimi, 2021’den bu yana fuhuş, tecavüz ve cinayet gibi suçlardan 23.000’den fazla yasal işlemde adı geçen anonim bir sohbet forumu olan Coco’yu kapattı.
Coco, Fransa’yı şoke eden güncel bir davada merkezi bir rol oynadı.
71 yaşındaki Dominique Pelicot, uyuşturucuyla bayılttığı karısına tecavüz etmesi için Coco’da onlarca adamla anlaşmak suçuyla suçlanıyor.
Pelicot Salı günü mahkemede ifade verdi, suçunu kabul etti ve ailesinden af diledi. Bu arada, 50 başka erkek de tecavüzden yargılanıyor.
Coco’nun sahibi Isaac Steidel’in de Durov’la benzer bir suçtan şüpheleniliyor: “Organize bir çetenin yasadışı bir işlem yapmasına olanak sağlamak için bir çevrimiçi platform sağlamak.”
Steidel’in avukatı Julien Zanatta yorum yapmayı reddetti.