Yüksek Mahkeme, WikiLeaks’in kurucusu Julian Assange’a, ABD casusluk ve bilgisayar suçları yasaları kapsamındaki suçlamalarla yüzleşmek üzere ABD’ye iadeye itiraz etme izni verdi.
Mahkeme, savunma avukatlarının Assange’ın ABD’deki bir duruşmada uyruğu nedeniyle ayrımcılığa maruz kalmayacağı yönündeki ABD güvencelerini sorgulamasının ardından 52 yaşındaki çocuğa temyiz iznini verdi.
52 yaşındaki adam, 1917 tarihli ABD Casusluk Yasası uyarınca 17, WikiLeaks’in 2010 yılında ABD Ordusu ihbarcısı Chelsea Manning tarafından sızdırılan belgeleri yayınlamasıyla ilgili olarak da ABD Bilgisayar Dolandırıcılığı ve Kötüye Kullanma Yasası kapsamında bir suçlamayla suçlanıyor.
Duruşmaya, Londra Yüksek Mahkemesi önünde pankartlarla toplanan çok sayıda Assange destekçisi katıldı.
Karar, Yüksek Mahkeme’nin Mart 2024’te ABD hükümetinden, Assange’ın iade edilmesi halinde ölüm cezasıyla karşı karşıya kalmayacağına ve savunmasında ifade özgürlüğünü garanti eden ABD Birinci Değişikliği’ni kullanmasına izin verileceğine dair diplomatik güvence istemesinin ardından geldi.
Assange’ı temsil eden Edward Fitzgerald KC mahkemede, ABD hükümetinin Assange’ı idam cezasıyla suçlamayacağına dair “açık bir söz” verdiğini, bunun da Assange’ın ölüm cezası riskiyle karşı karşıya olmadığı anlamına geldiğini kabul ettiğini söyledi.
Ancak mahkemeye, ABD hükümetinin, Assange’ın savunmasının bir parçası olarak ifade özgürlüğü haklarını tanıyan ABD Birinci Değişikliği’ne güvenebileceğine dair yeterli güvenceyi vermediğini söyledi.
Mahkeme, Avustralya vatandaşı olan Assange’ın, uyruğu nedeniyle ABD’de ayrımcılığa maruz kalacağını ve Birinci Değişiklik’e dayanmasına izin verilmeyeceğini duydu.
“Bunun açıkça yetersiz bir güvence olduğunu söylüyoruz” dedi. “Bu, başvuranın uyruğu nedeniyle önyargılı olmasına neden olacaktır.”
Mahkeme, ABD’li savcı Gordon Kromberg’in yalnızca Assange’ın ABD’deki bir duruşmada Birinci Değişiklik’i “artırmaya çalışabileceğine” dair güvence verdiğini duydu.
Kromberg ya da savcılık, Assange’ın pratikte savunmasında ABD anayasasına dayanmasına izin verileceğine dair özel bir güvence vermemişti.
Kromberg, ABD’deki bir mahkemenin, ABD vatandaşı olmayan bir kişinin ulusal güvenlik davalarında Birinci Değişiklik’e itiraz edemeyeceği sonucuna varabileceğini belirterek endişe yaratmıştı.
Askeri hukuk geçmişine sahip eski bir ABD bölge yargıcı olan savunma uzmanı profesör Paul Grimm, bir tanık ifadesinde ABD hükümetinin diplomatik güvencesinin bir ABD mahkemesini bağlayamayacağına dair “kusursuz deliller” sunmuştu.
Fitzgerald, savcıların normalde güvence veya taahhütte bulunduğunu, ancak Kromberg’in – Assange’ın ABD anayasası kapsamındaki hakları konusunda – sessizliğinin “sağır edici” olduğunu söyledi.
Kendisi, ABD hükümetinin savcıların müebbet hapis cezası istemeyeceğine dair taahhütte bulunduğu ancak mahkemenin bu taahhüdü geri çevirdiği davalardan örnekler verdi.
Yazılı sunumlarında Assange’ın hukuk ekibi, Assange’ın ABD’de yargılanması halinde Birinci Değişiklik’i gündeme getirebileceğine dair ABD güvencesinin kesinlikle bir güvence olmadığını savundu.
“Nihai olarak ortadan kaldırılması gereken şey, vatandaşlık temelinde Birinci Değişiklik’e dayanmasının engellenmesi riskidir” diye ileri sürerek, bir savcının ABD mahkemesinde yapılan iddialara nasıl tepki vereceğine dair herhangi bir güvence olmadan şunu eklediler: ” Birinci Değişikliği gündeme getirme ve ona güvenme yeteneği hiçbir şey ifade etmiyor”.
Teminatla ilgili “çok katlı” sorunlar olduğunu söylediler; bu da ABD mahkemesinin, Assange’ın ABD vatandaşı olmadığı gerekçesiyle Birinci Değişiklik’e dayanmasını yasaklama olasılığını dışlamadı.
Mahkeme, güvencenin “iddia makamını herhangi bir pozisyona bağlamadığını” ve ABD mahkemesinin herhangi bir taahhüdü bozabileceğini duydu.
“Biz bu güvencenin mahkemeye hiçbir risk olmadığı konusunda güvence veremeyeceğini söylüyoruz. Gerçek risk devam ediyor” dedi Fitzgerald.
ABD Casusluk Yasası
Bu dava, ABD’nin 1917 tarihli ABD Casusluk Yasası’nı gazetecilik amacıyla sızdırılan hükümet belgelerini yayınlamak için bir kişiye karşı kullandığı ilk olay.
Bugünkü duruşma, iki yargıçtan oluşan bir heyetin Assange’ın 20-21 Şubat 2024’te iadeye karşı yaptığı itirazı dinlemesinin ardından geldi.
Assange, dışişleri bakanının kendisini iade etme kararına ve bölge yargıcı Vanessa Baraitser’in Ocak 2021’deki kararına itiraz etmek için izin istedi.
Yüksek Mahkeme, 26 Mart 2024 tarihli bir kararda, CIA’in Assange’ı öldürmeye yönelik olduğu iddia edilen komplo hakkında yeni deliller sunma girişimi de dahil olmak üzere dokuz temyiz gerekçesinden altısını reddetti.
Ancak mahkeme, Assange’ın başarı şansına sahip olduğu üç temelin bulunduğunu tespit etti.
Bunlar arasında, ABD’nin, ABD vatandaşı olmadığı gerekçesiyle Assange’a ABD anayasası kapsamındaki Birinci Değişiklik haklarına izin vermeyi reddetmesi de dahildi; mahkeme, bunun Assange’in Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin 10. Maddesi kapsamındaki ifade özgürlüğü haklarına müdahale edeceğini söyledi.
Bugünkü duruşmada ABD hükümetini temsil eden James Lewis KC, Assange’ın uyruğunun sorun olmadığını ancak Assange’ın ABD vatandaşı olmamasının hukuki gerçek bir mesele olduğunu söyledi.
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 10. maddesinin, “makul ve sorumlu gazeteciliğin sınırları içinde” hareket eden gazetecilere ve ihbarcılara koruma sağladığını söyledi.
“Bunun makul ve sorumlu olup olmadığı faktörlerden biri, yayının nerede gerçekleştiğidir; bir üye devletin toprakları içinde mi, yoksa bir üye devletin toprakları dışında mı?”
Yabancı bir casusun ulusal güvenliğe zarar verecek bir şeyi yurt dışında yayınlamasıyla The Times gazetesinde bir şey yayınlaması arasında fark olduğunu söyledi.
Lewis, ABD’nin diplomatik güvencesinin, Assange’ın uyruğu nedeniyle ayrımcılığa uğramayacağını ve Birinci Değişiklik haklarıyla ilgili tartışmalarda bulunabileceğini açıkça ortaya koyduğunu söyledi.
Lewis, “Mesele şu ki, buna güvenebilecek ancak bu, kapsamın suçlandığı davranışı kapsayacağı anlamına gelmiyor” dedi.
Mahkemeye, belgeleri WikiLeaks’e sızdıran eski ABD Ordusu muhbiri Chelsea Manning’in Birinci Değişiklik korumasına sahip olmadığını söyledi.
İlk Değişiklik haklarının Assange’ı kapsayacak şekilde genişletilmesinin mümkün olmadığını öne sürdü.
Assange adına yanıt veren Mark Summers KC, yasanın yargılama ve cezalandırma sürecinde ayrımcılığı yasakladığını söyledi.
“Chelsea Manning’in sonuçta Birinci Değişiklik’te önemli bir iddiasının bulunmadığının ortaya çıkması size hiçbir şey ifade etmiyor. O bir yayıncı değil, bir devlet çalışanıydı” dedi.
Fitzgerald, Assange’ın Birinci Değişiklik’e güvenebilmesinin kesinlikle doğru olmadığını söyledi. “Sadece ona güvenmeye çalışabileceği” açıktı.
Kendisi, savcılığın tutumu ve Assange’ın iadesi yönünde geri dönülemez bir adım atılmasını gerektirmeyecek kadar çok sayıda hukuki meselenin de aralarında bulunduğu, yanıtlanmamış çok sayıda gerçek meselenin bulunduğunu söyledi.
Yargıç Johnson’la davayı dinleyen Dame Victoria Sharp, yarım günlük duruşmanın ardından temyize gitme izni verdi.
İddia makamına ve savunmaya 24 Mayıs 2024 saat 18.00’e kadar bir emir taslağı üzerinde anlaşmaya varmalarını emretti.
İtiraz daha sonraki bir tarihte görüşülecektir.