Sosyal medya şirketi Meta, müşterilere beğenileri, ilgi alanları ve diğer kişisel bilgilerine dayalı hedefli reklamları kabul etme veya reklamsız bir alternatif için ödeme yapma seçeneğini sunmasının ardından Avrupa veri koruma yasasını ihlal ettiği gerekçesiyle şikayetle karşı karşıya bulunuyor.
Gizlilik grubu Noyb, Avusturya Veri Koruma Otoritesi’ne şikayette bulunarak Meta’nın, kullanıcılara kişiselleştirilmiş reklamlar için takip edilmeye izin verme veya 100 TL’ye kadar ödeme yapma seçeneği sunarak AB Genel Veri Koruma Düzenlemesini (GDPR) ihlal ettiğini iddia etti. “Veri koruma haklarını korumak” için yılda 250 €.
Aktivist avukat Max Schrems liderliğindeki grup, Avusturyalı düzenleyiciye Meta hakkında acil bir soruşturma başlatması, Meta’nın yasadışı veri işlemesini durdurması ve diğer şirketleri Meta’nın yaklaşımını takip etmekten caydırmak için para cezası uygulaması çağrısında bulunuyor.
İddianın geniş etki yaratması muhtemel
Dava, tek alternatifin müşterilerin reklam takibinden çıkmak için önemli bir ücret ödemesi olduğu durumda, Meta’nın, GDPR kapsamında gerektiği gibi, müşterilerinin verilerini işlemek için ücretsiz izin aldığını yasal olarak iddia edip edemeyeceğine odaklanıyor.
Şikayet, Avrupa veri koruma yasasının gerekliliklerini karşılamak için ABD dışındaki müşterilere reklamsız hizmetler sunmayı düşündüğü bildirilen TikTok gibi sosyal medya şirketleri tarafından yakından izlenecek.
Meta, Avrupa Adalet Divanı’nın Temmuz 2023’teki bir abonelik modelinin reklamla finanse edilen bir hizmet için geçerli bir onay biçimi olduğunu açıkça kabul ettiğini söylediği bir karara atıfta bulunarak bunun Avrupa veri koruma yasasını ihlal ettiğini reddetti.
Sözcü Matt Pollard, Meta’nın abonelik modelini duyuran bir blog gönderisine atıfta bulunarak şunları belirtti: “İnsanların reklamsız abonelik satın alma seçeneği, kullanıcılara seçim hakkı tanırken ve Meta’nın AB’deki tüm insanlara hizmet vermeye devam etmesine izin verirken Avrupalı düzenleyicilerin gereksinimlerini dengeliyor. AEA ve İsviçre”.
Meta, Avrupa Adalet Divanı’nın Ocak 2023’te Meta’ya 1,2 milyar Euro para cezası vermesi ve AB ile ABD arasındaki veri aktarımlarını altı ay içinde askıya alması emrini vermesinden bu yana, GDPR kapsamında müşteri verilerinin toplanmasına yönelik yasal bir temel oluşturmaya çalışıyor.
Şirket, Kasım 2023’ten itibaren AB, AEA ve İsviçre’deki insanlara Facebook ve Instagram’ı reklamsız kullanmak için aylık abonelik ödeme seçeneği sunmaya başladı.
Temel haklar
Noyb davayı, işsiz olan, sosyal yardım alan ve Meta’nın Facebook ve Instagram’a erişim abonelik ücretini ödeyecek maddi imkanı olmayan isimsiz bir şikayetçi adına açtı.
Gizlilik grubu, şikayetçinin AB’de “bir abonelik alarak kişisel verilerinin reklam amaçlı işlenmesini engelleyecek mali imkanlara sahip olmayan” milyonlarca kişiden biri olduğunu savunuyor.
Schrems, “Temel haklar genellikle herkese açıktır. Bunun için 250 Euro ödemek zorunda kalsa kaç kişi hala oy kullanma hakkını kullanır?”
Noyb, Meta’nın yeni yaklaşımını savunmada başarılı olması halinde, diğer çevrimiçi hizmetlerin de, kendi hizmetlerinin hedefli reklam sunmayan sürümleri için abonelikler sunarak bunu takip edebileceğini söylüyor.
Yüksek gizlilik maliyeti
Şikayete göre ortalama bir kişinin akıllı telefonunda 35 uygulama yüklü. Eğer tüm bu uygulamalar Meta’nın izinden gitseydi ve benzer bir ücret talep etselerdi, insanların “temel haklarını” yani mahremiyetlerini garanti altına almak için yıllık 8.000 Euro’dan fazla bir ücret ödemek zorunda kalacaklardı.
Noyb, veri korumanın tüm vatandaşlara eşit şekilde sağlanması gereken “devredilemez bir hak” olduğunu savunuyor. Bununla birlikte, reklamsız bir hizmet için ödeme yapılması karşılığında verileri işlemek için kullanıcılardan izin alma zorunluluğunun getirilmesi, veri korumasının yalnızca bunu karşılayabilen kişiler tarafından sağlanacağı anlamına gelecektir. “GDPR, rızanın reddedilmesi durumunda bir ödeme yükü getirmiyor” dedi.
Şikayette, insanların yalnızca %3 ila %10’unun verilerinin Facebook’ta kişiselleştirilmiş reklamcılık amacıyla işlenmesini istediğini tespit eden anketlerden alıntılar yapılıyor. Bu, kullanıcıların %99’unun, seçenekleri olduğunda gizlilik haklarını korumak için ödeme yapmak yerine ücretsiz hizmetleri tercih ettiğini gösteren araştırmayla çelişiyor. Noyb, sonuçların tüketicilerin “özgür iradesinin”, hedeflenen reklamlardan vazgeçmek için ödeme yapılmasını zorunlu kılarak “yapısal olarak baltalandığını” gösterdiğini savunuyor.
Şikayet, Facebook’un ücretlerinin “açıkça aşırı fiyatlandırıldığını” ve bir “gizlilik ücreti” tutarında olduğunu iddia ediyor. Facebook, kullanıcılardan 12,99 Euro’ya kadar ücret alacak ve bağlı her hesap, kullanan bir kişi için yılda 250 Euro’ya eşdeğer olan 8 Euro’ya kadar ücret ödeyecek. Instagram ve Facebook. Meta’nın kendi rakamlarından alınan tahminlere göre bu, Meta’nın Avrupa’daki her kullanıcıdan yılda ortalama 63 Euro’luk gelir elde ettiği anlamına geliyor.
Meta, abonelik fiyatlarının YouTube Premium video hizmeti, müzik akışı hizmeti Spotify ve film akışı hizmeti Netflix gibi diğer çevrimiçi hizmetlerle karşılaştırılabilir olduğunu söyledi.
Noyb veri koruma avukatı Felix Mikolasch şunları söyledi: “AB hukuku, rızanın kullanıcının gerçek özgür iradesi olmasını gerektirir. Bu yasaya aykırı olarak Meta, herhangi birinin veri koruma temel hakkını kullanmaya cesaret etmesi durumunda yılda 250 Euro’ya kadar bir ‘gizlilik ücreti’ talep ediyor.”