Liberal Demokrat Lord Clement-Jones, kamu otoriteleri tarafından yapay zeka (YZ), algoritmalar ve otomatik karar alma teknolojilerinin kullanımını düzenlemek için özel bir yasa tasarısı sundu ve başka bir Posta Ofisi skandalını önleme ihtiyacını öne sürdü.
Lord Clement-Jones tarafından 9 Eylül’de getirilen önerilere göre, bir yardım kararına, göç kararına veya benzeri bir karara “bilgisayar hayır derse”, bir vatandaşın bunun neden gerçekleştiğine dair bilgiye erişme hakkı olacak ve böylece karara itiraz etme fırsatına sahip olacak.
Bir vatandaşın kendisi hakkında alınan otomatik bir karara itiraz etmeyi seçtiği durumlarda, Clement-Jones’un Kamu Otoritesi Algoritmik ve Otomatik Karar Alma Sistemleri Yasa Tasarısı, hükümeti bağımsız bir uyuşmazlık çözüm hizmeti sunmaya da mecbur edecektir.
Kamu otoriteleri genel olarak, karar alma süreçlerini etkileyen tüm otomatik veya yapay zeka algoritmalarının etki değerlendirmelerini yayınlamakla (Eşitlik Yasası ve İnsan Hakları Yasası’na uyumu sağlamak için zorunlu bir önyargı değerlendirmesi de dahil) ve her sistemin nasıl kullanıldığına ilişkin daha fazla kamu bilgisi sağlamak için bir şeffaflık sicilini tutmakla yükümlü olacaktır.
“Posta Ofisi/Horizon skandalı, bu otomatik sistemlere meydan okumak için uygun kontroller olmadığında ortaya çıkan acı verici insan maliyetini gösteriyor. Şu anda, kamu otoritelerinin bu algoritmaları ne zaman ve nasıl kullandıkları konusunda şeffaf olmaları için yasal bir yükümlülük yok. Hükümeti bu değişiklikleri desteklemeye çağırıyorum,” dedi Lord Clement-Jones.
“İngiltere’de çoğu zaman zarar çoktan verilmişken yasa çıkarıyoruz. Vatandaşları ve onların yeni teknolojilerle etkileşimlerini koruma konusunda reaktif değil proaktif olmamız gerekiyor. Yapay zekayı düzenleme konusunda oyunun bir adım önünde olmamız gerekiyor. Başka bir Horizon skandalı riskini göze alamayız.”
Otomatik kararların okunabilirliğini artırmak için Tasarı, kamu otoriteleri tarafından konuşlandırılan tüm sistemlerin otomatik kayıt tutma yetenekleriyle tasarlanmasını ve böylece işleyişinin sürekli izlenebilmesini ve sorgulanabilmesini sağlayacak hükümleri içermektedir.
Ayrıca, kamu otoritelerinin sözleşmesel veya teknik tedbirlerle izleme çabalarının engellendiği durumlar ve tedarikçilerin fikri mülkiyet hakları dahil olmak üzere, incelemeye tabi tutulamayan sistemlerin tedarik edilmesini yasaklayan ek hükümler de içermektedir.
Daha önce diğer Parlamento Üyeleri de Yapay Zeka ile ilgili benzer özel üye yasa tasarıları getirmişti; bunlar arasında Yapay Zeka Yasası’nı tanıtan Lord Christopher Holmes da vardı. [Regulation] Kasım 2023’te, o zamanki hükümetin yapay zeka mevzuatına yönelik “bekle ve gör” yaklaşımının yarardan çok zarar getireceği gerekçesiyle bir yasa tasarısı sunan; ve Mayıs 2023’te işyerinde yapay zekanın zararlı kullanımlarıyla başa çıkmak için işçi merkezli yapay zeka yasa tasarısını sunan İşçi Partisi arka sıralarından milletvekili Mick Whitley.
Nisan 2024’te Sendikalar Kongresi (TUC) ayrıca iş yerinde yapay zekayı düzenleyen ve çalışanlar üzerinde otomatik karar almanın olumsuz etkilerini yönetmek için bir dizi yeni yasal hak ve koruma belirleyen “uygulanmaya hazır” bir yasa yayınladı.
Önceki Muhafazakar hükümetin Mart 2023’te yapay zeka hakkındaki beyaz kitabını yayınlamasından bu yana, yapay zeka teknolojisini düzenlemek için ana hatlarını çizdiği “çevik, inovasyon yanlısı” çerçevenin doğru yaklaşım olup olmadığı konusunda önemli tartışmalar yaşandı.
Bu önerilere göre hükümet, inceledikleri sektörlerde teknolojinin kullanılma biçimlerine uygun, özel, bağlama özgü kurallar oluşturmak için mevcut düzenleyicilere güvenecekti.
Beyaz bültenin yayınlanmasının ardından hükümet, işletmelerin, önyargı ve ayrımcılıktan istihdam ve adalet sonuçlarına olan etkiye kadar teknolojiyle ilişkili risklerin etkili bir şekilde azaltıldığına güven duyana kadar yapay zekayı benimsemeyecekleri temelinde yapay zeka güvenliğinin gerekliliğini kapsamlı bir şekilde destekledi.
Önceki hükümet, Ocak 2024’teki beyaz bülten istişaresine verdiği resmi yanıtta, son aylarını bu genel yaklaşımı ikiye katlayarak geçirmiş ve doğru zaman gelene kadar yapay zeka konusunda yasa çıkarmayacağını iddia etmişti. Daha sonra Şubat 2024’te yaptığı açıklamada, en yüksek riskli yapay zeka sistemleri için ileride bağlayıcı kurallar getirilebileceğini söylemişti.
Son Kral Konuşması’nda yeni İşçi Partisi hükümetinin “en güçlü yapay zeka modellerini geliştirmek için çalışanlara gereklilikler getirecek uygun mevzuatı oluşturmaya çalışacağı” söylenmesine rağmen, yapay zekaya özel bir mevzuat için planlar bulunmuyor.
Konuşmanın arka plan brifinginde yapay zekadan tek bahsedildiği yer, Birleşik Krallık’ın yapay zeka gibi teknolojik gelişmelerle aynı hızda ilerlemesini sağlamak için “yeni ürün risklerine ve fırsatlarına yanıt vermeyi” amaçlayan Ürün Güvenliği ve Metroloji Yasa Tasarısı’nın bir parçasıydı.
Özel milletvekillerinin hazırladığı yasa teklifleri nadiren yasalaşırken, bunlar sıklıkla önemli konularda tartışma başlatmak ve Parlamento’da görüş bildirmek için bir mekanizma olarak kullanılır.