Avrupa Birliği’nin Genel Veri Koruma Yönetmeliği’nin (GDPR) yürürlüğe girmesinden bu yana beş yıl geçti, parmak izleri her yerde: dünya çapında yaygınlaşan gizlilik yasalarından, her türden web sitesinde görülen artık her yerde bulunan izin afişlerine kadar. Çok uluslu şirketler için ufuktaki tek uyumluluk engeli GDPR değil. Örneğin, Kaliforniya Gizlilik Hakları Yasası (CPRA) gibi yeni gizlilik düzenlemelerinin yakında yürürlüğe girmesini ele alalım.
İşletmeler GDPR’ye hazır değildive birçoğu hala değil. Peki şimdi ne olacak?
Rıza-Uygunluk Açığı: İşletmeler Nasıl Yetersiz Kalıyor?
İşletmeler arasında veri gizliliği farkındalığı 2018’den bu yana arttı ancak çoğu hâlâ uyumluluk konusunda zorluk yaşıyor. Mesele sadece kanunu anlamak değil, aynı zamanda onu etkili bir şekilde uygulamaktır. Pek çok şirket, yalnızca izin banner’larının veya izin yönetimi platformlarının (CMP’ler) kullanılmasının uyumluluğu garantilediğini varsayar. Ancak çoğu zaman bu araçlar, rıza ve tercihlerin uygulanması gibi önemli teknik yeteneklerden yoksun olduğundan yalnızca uyumluluk yanılsaması sağlar.
Hızla gelişen küresel ve yerel gizlilik kanunları da kafa karıştırıcı çelişkiler yaratabilir. Farklı yargı bölgelerinin onay alma ve belgeleme konusunda farklı gereksinimleri vardır. Gerçek zamanlı tercih uygulaması veya tanınması gibi farklı teknik yeteneklere ihtiyaç duyabilirler. küresel devre dışı bırakma tercih sinyalleri. Örneğin, GDPR açık onay gerektirirken, yakında çıkacak olan CPRA gibi diğer yasalar belirli durumlarda zımni onayı kabul etmektedir.
Bu durum rıza-uyum boşluğuna yol açmaktadır. Bu durumda işletmeler, uyum görevlerini yerine getirdiklerini düşünerek bir rıza aracına yatırım yapar ve kurarlar, ancak yasalara aykırı davranırlar.
Daha Karmaşık Olmak Üzere
GDPR’nin ortaya çıkışından bu yana geçen beş yıl içinde, dünya çapındaki veri koruma yasaları için bir model olarak hizmet etti ve Kaliforniya Tüketici Gizliliği Yasası (CCPA), Brezilya Genel Veri Koruma Yasası ve Çin Kişisel Bilgilerin Korunması Yasası (PIPL) gibi yasalara ilham verdi. Bugün 130’dan fazla ülke gizlilik yasasını yürürlüğe koymuştur ve Amerika Birleşik Devletleri’nde 12 eyalet gizlilik yasasını çıkarmıştır; altı eyalet daha yasamanın çeşitli aşamalarındadır.
Yalnızca 2023’te Virginia Tüketici Verilerini Koruma Yasası (VCDPA), Utah Tüketici Gizliliği Yasası (UCPA) dahil olmak üzere dört ABD gizlilik yasası yürürlüğe girdi. Colorado Gizlilik Yasası (EBM)ve Connecticut Veri Gizliliği Yasası (CTDPA). CCPA’nın güncellenmiş bir versiyonu olan CPRA da bu yıl kısmi uygulamaya girmiştir. Eyalet düzeyinde gizlilik yasaları Delaware Indiana, Iowa, Montana, Oregon ve Teksas’ta da kabul edildi.
Bu kanunlar, pek çok açıdan benzer olmakla birlikte, farklı gerekliliklere sahiptir. yargı bölgelerinde rıza yönetimi daha da karmaşık.
İşte işlerin zorlaştığı yer burası. GDPR açık ve olumlu onay gerektirir. Ancak CPRA, CPA ve CTDPA’nın veri toplamadan önce kullanıcılardan “evet” yanıtı alması gerekmiyor. Bunun yerine kullanıcılara “hayır” demenin kolay bir yolunu sunmak yeterlidir. Bu “vazgeçme” modeli Oyunu değiştirir ve herkese uyan tek bir rıza stratejisi oluşturmayı neredeyse imkansız hale getirir.
Bu, birden fazla yerde faaliyet gösteren işletmeler için ne anlama geliyor? Bir yandan Kaliforniya kullanıcılarına “devre dışı kalma” seçeneğini sunarken, bir yandan da GDPR’nin “katılma” kuralı gibi en katı kurallara göre oynamaları gerekiyor. Ve unutmayalım ki mesele sadece bu iki kanunla ilgili değil. 130’dan fazla ülkenin kendi gizlilik yasaları varken, işletmeler uyması gereken farklı, bazen de çelişkili kurallarla karşı karşıya kalabilir.
Bu durum iki yönlü bir çözümü gerektirmektedir. Teknik açıdan işletmelerin farklı düzenlemelere uyum sağlayabilecek akıllı izin yönetimi teknolojisine ihtiyacı var. Her bölgenin kendine özgü gereksinimlerini karşılayan, kullanıcı konumuna dayalı özel izin banner’ları sunabilmelidir.
Organizasyonel açıdan sürekli dikkat ve güncellemeye ihtiyaç vardır. Gizlilik yasaları, düzenli olarak ortaya çıkan değişiklikler ve yeni düzenlemelerle gelişen yaratıklardır. İşletmelerin bu değişikliklerin nabzını tutması ve izin yönetimi uygulamalarını buna göre uyarlaması gerekiyor.
Temelde, küresel gizlilik yasalarının labirentinde gezinmek yalnızca kuralları bilmekle ilgili değildir. Bu, bu kuralları uygulamak için doğru araçlara sahip olmak ve sürekli değişen veri gizliliği yasaları konusunda güncel kalma kararlılığıyla ilgilidir.
Uyumluluk, Gelişen Küresel Gizlilik Ortamında Sürekli Bir Çabadır
GDPR’nin ilk birkaç yılında, düzenleyicilerin mahkemelerde emsal oluşturması ve düzenlemenin kurallarını kanunlaştırması nedeniyle yaptırım eylemleri çok azdı. Bu, birçok işletmenin izin ve çerez uyumluluğu konusunda “bekle ve gör” yaklaşımını benimsemesine ya da uyumlu görünmek için gereken minimum şeyi yapmasına yol açtı. Bugün bu yaklaşım onu kesmeyecek.
Haziran 2023 itibarıyla AB düzenleyicileri, doğrudan rıza yönetimiyle ilgili milyarlarca dolarlık para cezası verdi. Bugüne kadarki en büyük GDPR cezalarından biri Amazon’a karşı 746 milyon Euro’luk (786 milyon ABD Doları) karar Temmuz 2021’de teknoloji şirketinin AB mülklerinde zımni bir izin modeli kullanması nedeniyle kapatıldı.
Bu arada, veri gizliliğine ilişkin tüketici farkındalığı ve beklentileri artıyor. Araştırmaya göre Avrupalı tüketicilerin yaklaşık %62’si mahremiyetin bir endişe kaynağı olduğunu düşünüyor bir IAPP anketi. Gizlilik artık yalnızca bir uyumluluk sorunu değil; marka itibarının ve müşteri güveninin temel taşıdır. Gizliliğe bağlılık gösteren işletmeler, gizlilik bilincine sahip tüketicilerin ilgisini çekerek ve daha güçlü müşteri ilişkileri geliştirerek bunu rekabet avantajı olarak kullanabilirler.
Ancak bu güveni kazanmak, mahremiyet ve izin yönetimi bir “ayarla ve unut” girişimi olamaz; işletmelerin gelişen gereksinimleri ve küresel gizlilik sinyalleri gibi yeni teknolojileri karşılamak için sürekli ve bilinçli bir çaba göstermesi gerekiyor. Beş yıl sonra, GDPR bu manzarayı şekillendirmede önemli bir rol oynuyor, ancak bu giderek karmaşıklaşan bir yapbozun yalnızca bir parçası.